หลายคนคงคุ้นเคยและรู้จักคำว่า “สภากาแฟ” กันบ้างพอสมควรว่าเป็นพื้นที่ที่ให้นั่งจิบกาแฟ ดื่มด่ำกับบรรยากาศในแต่ละช่วงเวลายามที่เราต้องการพักผ่อนหย่อนใจและเป็นแหล่งรวมผู้คนให้มาแลกเปลี่ยนเรื่องราวในชีวิตประจำวัน การเมืองและวัฒนธรรม แต่รู้หรือไม่ว่าวัฒนธรรมของ “สภากาแฟ” นั้นมีมาตั้งช่วงศตวรรษที่ 17 ที่ร้านคาเฟ่ กาแฟกลายเป็นพื้นที่แห่งการพูดคุยสนทนาของผู้คนจนนำไปสู่การเปลี่ยนแปลงต่างๆ

กิจกรรม “สภากาแฟ” มีจุดเริ่มต้นที่ประเทศฝรั่งเศสในช่วงคริสต์ศตวรรษที่ 17 ในร้านกาแฟแห่งหนึ่งชื่อว่า “Café Procope” ซึ่งเป็นร้านกาแฟที่มีการตกแต่งภายในไว้อย่างสวยงามเป็นแรงดึงดูดให้ผู้คนเข้ามาใช้บริการและนั่งพูดคุยแลกเปลี่ยนเรื่องราวของกันและกัน รวมไปถึงร้าน “Café du Foy” ที่เป็นอีกหนึ่งร้านที่เป็นแหล่งรวบรวมนักคิด นักปรัชญาต่างๆ และร้านกาแฟเหล่านั้นได้กลายเป็นศูนย์รวมความคิดความเห็นของผู้คนฝรั่งเศส โดยเฉพาะในช่วงของการปฏิวัติฝรั่งเศสที่ร้านคาเฟ่ต่างๆ เคยเป็นพื้นที่ในการปรึกษาหารือ ประชาสัมพันธ์ข่าวสารบ้านเมืองและเป็นหนึ่งในชนวนที่ได้นำไปสู่การเริ่มต้นขึ้นของการปฏิวัติฝรั่งเศส ซึ่งในปัจจุบันร้านคาเฟ่อย่างร้าน “Café Procope” ยังเป็นที่ที่ใช้เก็บของจากเหตุการณ์การปฏิวัติฝรั่งเศสอีกด้วย

ภาพที่ 1 ร้าน Café Procope

ภาพที่ 2 การรวมตัวของผู้คนในช่วงก่อนการปฏิวัติฝรั่งเศส ณ Café du Foy

สำหรับประเทศไทย สภากาแฟ ที่ได้ถือกำเนิดขึ้นมีลักษณะคล้ายคลึงกับประเทศฝรั่งเศสที่ร้านกาแฟต่างๆ ถูกพัฒนาจากการที่เป็นพื้นที่ในการพูดคุยเรื่องทั่วไปไปสู่พื้นที่แห่งการแลกเปลี่ยนความคิด ความเห็นเรื่องราว สถานการณ์ที่กำลังเกิดขึ้นในแต่ละช่วงเวลาของประเทศ อย่างในช่วงปี 2547 ที่เกิดเหตุความวุ่นวายในพื้นที่ 3 จังหวัดชายแดนใต้ ทำให้เกิดรวมตัวกันของหน่วยงานและผู้คนในพื้นที่ต่างๆ ให้มาพูดคุยปรึกษาหารือกันในกิจกรรมสภากาแฟที่ถูกจัดขึ้นเพื่อหาทางออกให้กับทุกฝ่าย ทั้งยังเป็นการกระชับความสัมพันธ์ระหว่างฝ่ายต่างๆ ให้เป็นไปได้ด้วยดี

การเกิดขึ้นของสภากาแฟในประเทศไทย นอกเหนือจะเป็นพื้นที่แห่งการพูดคุยของผู้คนแล้ว สภากาแฟยังเป็นพื้นที่ในการแสดงออกทางความคิดความเห็นของผู้คนได้อย่างลึกซึ้งและทั่วถึง เนื่องจากเป็นการพูดคุยที่มีลักษณะไม่ต้องเป็นทางการทำให้บทสนทนาดำเนินไปได้อย่างลื่นไหลและตรงไปตรงมา ช่วยสะท้อนความคิดเห็นของผู้คนที่มีต่อเรื่องต่างๆ ที่เกิดขึ้นทั้งเรื่องทั่วไป ไปจนถึงเรื่อราวการเมืองและสังคมของประเทศ ซึ่งในปัจจุบันนี้ สภากาแฟก็ยังเป็นที่นิยมของผู้คนทุกเพศทุกวัยในการเป็นหนึ่งในศูนย์กลางการรวมตัวของผู้คนให้มาพบปะ พูดคุยปรึกษากันและเป็นการรักษาความสัมพันธ์ที่ดีต่อกันและกันไว้

ภาพที่ 3 สภากาแฟในประเทศไทย