สรุปความผิดกฎหมายระหว่างประเทศกรณีกัมพูชาขัดขวางหรือสกัดกั้นการเดินทางกลับประเทศไทยของคนไทยที่ด่านปอยเปต พลเอก กฤษณะ บวรรัตนารักษ์อดีตที่ปรึกษาพิเศษสํานักงานปลัดกระทรวงกลาโหม และอดีตรองเจ้ากรมพระธรรมนูญ

กรณีรัฐบาลกัมพูชาขัดขวางหรือสกัดกั้นการเดินทางกลับประเทศไทยของคนไทยหลายพันคนที่ ด่านปอยเปตโดยไม่มีเหตุผลทางกฎหมายที่ดีพอรองรับนั้น นอกจากเป็นการละเมิดสิทธิมนุษยชนใน เรื่องเสรีภาพการเดินทางกลับภูมิลําเนาประเทศตนเองแล้ว ยังเข้าข่ายละเมิดกฎหมายมนุษยธรรมระหว่างประเทศ (อนุสัญญาเจนีวาเกี่ยวกับการคุ้มครองพลเรือนในเวลาการรบหรือการสงคราม ลงวันที่ 12 สิงหาคม ค.ศ. 1949 และพิธีสารเพิ่มเติมอนุสัญญาเจนีวา เมื่อวันที่ 12 สิงหาคม ค.ศ. 1949 และที่เกี่ยวกับการคุ้มครองผู้ประสบภัยจากการขัดกันด้วยอาวุธระหว่างประเทศ ค.ศ. 1977 (พิธีสารฉบับที่ 1 ) ลงวันที่ 8 มิถุนายน ค.ศ. 1977) ด้วย โดยถือว่าเข้าข่ายเป็นการจับตัวคนไทยซึ่งเป็นพลเรือนไปเป็นตัวประกันหรือเป็นการกักกันตัวโดยมิชอบ ซึ่งสรุปได้ดังนี้ว่า ในระหว่างการขัดกันด้วยอาวุธ (การรบ) ระหว่างไทยกับกัมพูชา คนไทยดังกล่าวไม่อาจถูกจํากัดเสรีภาพในการเดินทางกลับประเทศไทยได้ โดยรับการคุ้มครองที่จะเดินทางออกนอกประเทศกัมพูชาได้ หากไม่มีหลักฐานชัดเจนว่าเป็นผู้ต้องสงสัยอย่างแน่ชัดว่าได้กระทําหรือเกี่ยวข้องในการกระทํากิจการต่างๆ อันเป็นปฏิปักษ์ต่อความมั่นคงของกัมพูชา กล่าวคือ คนไทยดังกล่าวเป็นพลเรือน ( Civilian) มิใช่พลรบ(Combatant/Member of the Armed Forces) ซึ่งไม่มีส่วนเกี่ยวข้องกับการรบแต่อย่างใด ทั้งนี้ผู้เกี่ยวข้องกับการจับตัวพลเรือนไปเป็นตัวประกัน (Hostage) หรือการกักกันตัวโดยมิชอบ มีความผิดฐานเป็นอาชญากรสงคราม (War Criminal) ซึ่งกัมพูชาได้เป็นภาคีอนุสัญญาเจนีวาและพิธีสารเพิ่มเติมฉบับที่ 1 ดังกล่าว โดยลงนามและให้สัตยาบันเป็นภาคีอนุสัญญาเจนีวาดังกล่าวมานานแล้ว สําหรับพิธีสารเพิ่มเติมฉบับที่ 1 กัมพูชาได้ภาคยานุวัติ (Accession) เมื่อวันที่ 14 มกราคม พ.ศ. 2541 มีผลบังคับใช้กับกัมพูชาตั้งแต่วันที่ 14 กรกฎาคม พ.ศ. 2541

สรุป อนุสัญญาเจนีวาและพิธีสารเพิ่มเติมดังกล่าวเป็นกฎหมายระหว่างประเทศซึ่งมีผลผูกพันให้กัมพูชาต้องปฏิบัติตาม ในการดําเนินการให้คนไทยหลายพันคนที่ด่านปอยเปตเดินทางกลับประเทศไทยโดยมิชักช้าต่อไป เพื่อจะได้ไม่ละเมิดกฎหมายระหว่างประเทศและสิทธิมนุษยชน